Dikkat! Kredi kartları yakın takibe alındı

Merkez Bankası ve ekonomi yönetiminin sıkı para politikasının izleri kredi kartı harcamalarının büyüme hızında çok daha net görülmeye başlandı.

Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre, Mart sonunda yüzde 100’ün altına düşen kredi kartı harcamalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme hızı mayıs sonunda yüzde 50’li seviyelere kadar geriledi. Merkez Bankası verilerine göre 31 Mayıs ile biten haftada kredi kartı harcamaları yüzde 52,74 arttı, bireysel kredi kartlarında büyüme hızı yüzde 51,27'ye, ticari kredi kartlarında ise yüzde 57,01'e indi. Buna karşın bankacılık sektörü kaynakları kredi kartlarında ikinci aşamaya yani yakın izlemeye düşen miktarda artış olduğuna işaret etti. Merkez Bankası’nın Finansal İstikrar Raporu da yakın izlemedeki kredilerde artışın ihtiyaç ve kredi kartından kaynaklandığını ortaya koydu.

Geçen yıl mayıs sonunda Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış toplam kredi kartı büyüme hızı yüzde 258,34 seviyesindeydi. Bireysel kredi kartlarında büyüme yüzde 273,14 iken kurumsal kredi kartı büyüme hızı yüzde 228,86 olarak gerçekleşti. Kredi kartlarında üç katını aşan büyüme hızları haziranda başlayan politika faizi artırımlarıyla birlikte yüzde 200'ün altına geriledi, Kasım 2023'te yüzde 66,42'ye kadar indi.

Ancak büyüme hızındaki düşüşte en büyük rolü kurumsal kredi kartlarındaki büyüme hızının yüzde 20'li seviyelere kadar gerilemesi oynadı. Bireysel kredi kartlarında büyüme hızı geçen yıl yüzde 80'nin altına hiç gerilemedi.

MART SONUNDA YÜZDE 100'ÜN ALTINA İNDİ Yeni yılla birlikte kredi kartlarında büyüme hızı yeniden yüzde 100'ün üzerine çıktı. Merkez Bankası politika faiz artışlarını kredi kartı faizlerine yansıtmama uygulamasından vazgeçince mart sonunda 2024'te ilk kez kredi kartı büyüme hızı yüzde 100'ün altına geriledi. Devam eden haftalarda bireysel kredi kartlarında daha hızlı olmak üzere kredi kartı büyümeleri düşüşe devam etti. Merkez Bankası verilerine göre 31 Mayıs ile biten hafta itibariyle toplam kredi kartı büyüme hızı yüzde 52,74'e, bireysel kredi kartı büyüme hızı yüzde 51,27'ye, kurumsal kredi kartı büyüme hızı da yüzde 57,01'e indi. Geçen yılın aksine bu yıl kurumsal değil bireysel kredi kartı büyüme hızı daha çok geriledi.

Öte yandan BDDK verilerine göre ise yine 31 Mayıs ile biten hafta itibariyle bireysel kredi kartı harcamaları 1.45 trilyon liraya çıktı, faize duyarlı taksitsiz kredi kartı harcamaları ise 916.5 milyar lira ile 1 trilyona gidişini hızlandırdı.

Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu’na göre kredi kartından faize bırakılan borç tutarı artarken, bu tutarın toplam kredi kartı borcuna oranı tarihsel ortalamasının sınırlı miktarda üzerine yükseldi. Asgari ödeme oranı ve üzerinde ödeme yapılan kartlarda faize bırakılan borçların toplam kart bakiyesine oranı yüzde 13,7 ve asgari ödeme oranının altında ödeme yapılan kartlarda gecikmeye bırakılan borçların oranı yüzde 9,1 seviyesinde.

Tarihsel ortalama ise asgariyi ödeyip faizi bırakılan borçta yüzde 12 ve asgari oran altı ödeme yüzde 10 idi. Son aylardaki artışla birlikte, gecikmeye bırakılan borcun toplam bireysel kredi kartı bakiyesine oranı yüzde 22,9 ile tarihsel ortalamasının üzerine çıktı. Raporda Merkez Bankası artan kredi kartı faiz oranları ile birlikte özellikle gelir/borçlanma uyumsuzluğu olan bireylerde faize bırakma davranışının borç servis yükünü artırabileceği değerlendirdi.

Bankacılık sektörü kaynakları kredi kartı harcamaları büyüme hızı yılın geri kalanına göre en düşük seviyesine inse de kredi kartı borçlarını ödeyememe sorununda artış yaşandığını vurguladı. Kaynakların verdiği bilgiye göre 30-90 gün geciken borçların yer aldığı ikinci grup yani yakın izlemedeki kredilerde özellikle kredi kartı borçları nedeniyle artış yaşanıyor. Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu da bu konuya dikkat çekti.

Finansal İstikrar Raporu'nda kredi riskliliğinde önemli derecede artış olan kredilerin bankacılık sektöründe yakın izlemede takip edildiği hatırlatılırken, yakın izlemedeki kredilerin yüzde 82'sinin gecikmesi olmayan ancak riskliliğinde artış olduğu için bu sınıfta bulundurulan kredilerden oluştuğu kaydedildi. Mart 2024 itibariyle ticari segmentte ödemesi geciken kredilerin oranının son 6 ayda yataya yakın bir seyir izleyerek yüzde 0,9 gerçekleştiği belirtilen rapora göre bireysel kredide ise ödemesi geciken kredilerin oranı yüzde 0,7 puan artarak yüzde 2,8'e çıktı.

Bireysel kredilerde tüm gecikme sürelerinde ödemesi geciken kredi oranı yükseldi. Bireysel kredilerin altı kırınımlarına bakıldığında ise ihtiyaç kredisi ve kredi kartlarında gecikme oranının yükseldiği izlendi. Rapora göre Eylül 2023'te ödemesi geciken ve yakın izlemede sınıfl andırılan bireysel kredi kartlarının oranı yüzde 2,2 seviyesinde iken Mart 2024'te bu oran yüzde 3'ün üzerine çıktı.

Öte yandan Merkez Bankası haftalık verilerine göre kredi kartları hariç 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış toplam kredi büyümesi 31 Mayıs haftasında yüzde 38,37 seviyesine geldi. Bir önceki hafta yüzde 39,38 seviyesinde bulunuyordu.