İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin kabul edilişinin 77. yılı dolayısıyla, Yüksekova’da İnsan Hakları Derneği (İHD) öncülüğünde basın açıklaması düzenlendi. Açıklamaya Barış Anneleri, DBP Yüksekova İlçe Örgütü, ÖHD, Hakkari Barosu ve Tutuklu Aileleri Derneği temsilcileri katıldı.
Basın metnini, İHD Hakkari Eş Genel Başkanı Sibel Çapraz okudu.
“Bildirge insanlığın yolunu aydınlatmaya devam ediyor”
Sibel Çapraz açıklamasında, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 10 Aralık 1948’de kabul edildiğini hatırlatarak, bildirgenin insanlığın eşitlik, adalet ve özgürlük arayışında hâlâ en temel referans metin olduğunu vurguladı. Türkiye’nin bildirgeyi 1949 yılında yürürlüğe koyduğunu belirten Çapraz, “77 yıl sonra ne yazık ki bildirgenin çizdiği ideal dünya düzeninin çok uzağındayız” dedi.
“Küresel ölçekte derin bir insan hakları krizi yaşanıyor”
Açıklamada, dünyada artan savaşlar, ayrımcılık, yoksulluk, ekolojik yıkım ve otoriter yönetimlerin yükselişinin insan hakları değerlerini zayıflattığı ifade edildi. Ortadoğu, Ukrayna ve Afrika başta olmak üzere birçok bölgede halkların temel haklarını kullanamaz hale geldiği belirtildi.
Türkiye’de OHAL politikalarının kalıcılaştığı vurgulandı
İHD açıklamasında Türkiye’de 2016’dan bu yana OHAL uygulamalarının fiilen sürdüğü, hukukun üstünlüğü ve temel hakların ciddi şekilde aşındığı ifade edildi. Çapraz, “Kuralsızlık ve keyfilik yönetim aracı haline geldi; toplum üzerindeki baskı her geçen gün artıyor” diye belirtti.
Yaşam hakkı, işkence ve hapishanelerdeki durum öne çıktı
2025 yılında Türkiye genelinde yaşam hakkı ihlallerinin kaygı verici seviyeye ulaştığı belirtilirken, işkencenin hâlâ en temel insan hakları sorunlarından biri olduğu vurgulandı. Van Belediyesi’ne kayyım atanması ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’nın tutuklanmasının bu tabloyu somutlaştırdığı ifade edildi.
Hapishanelerin ağır hak ihlallerinin yaşandığı mekânlara dönüştüğü belirtilerek, tecrit uygulamalarının derhal son bulması gerektiği ifade edildi.
Toplantı ve gösteri özgürlüğü: “Özgürlük istisna, yasak kural oldu”
Açıklamada, 2025 yılı boyunca toplantı ve gösteri yapma özgürlüğünün sistematik biçimde engellendiği vurgulandı. Van’da kayyım protestoları, İstanbul’da tutuklamalara tepki eylemleri, 8 Mart, 1 Mayıs ve çevre protestolarının yasaklarla veya kolluk müdahalesiyle engellendiği belirtildi.
Kürt meselesine ilişkin barışçıl çözüm çağrısı
1 Ekim 2024’te başlayan yeni sürece dikkat çekilen açıklamada, Kürt meselesinin demokratik ve barışçıl yöntemlerle çözülmesinin Türkiye’nin demokratikleşmesi için hayati öneme sahip olduğu ifade edildi. Çapraz, “Barışı konuşmak tarihsel bir fırsattır; bu sürecin başarıya ulaşması için üzerimize düşen katkıyı sunmaya hazırız” ifadelerini kullandı.
Ekonomik krizin derin insan hakları ihlallerine yol açtığı vurgulandı
Türkiye’de yaşanan ağır ekonomik krizin en çok kadınları, çocukları ve mültecileri etkilediği ifade edildi. Enflasyon manipülasyonu, iş cinayetleri, güvencesiz çalışma ve sendikal baskıların insan haklarının temel unsurlarını ihlal ettiği belirtildi.
“Hak ihlallerini belgelemeye devam edeceğiz”
Açıklama, İHD’nin insan hakları ihlallerini belgeleme, cezasızlıkla mücadele etme ve barış, adalet, demokrasi değerlerine sahip çıkma kararlılığıyla sona erdi.