Bartin’in Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na sunduğu soru önergesi ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na ilettiği dilekçe, Türkiye cezaevlerindeki sistematik ihmalleri bir kez daha gözler önüne serdi.
Cezaevlerinde tutulan hasta mahpuslara yönelik ağırlaşan hak ihlalleri kamuoyunun tepkisini çekmeye devam ederken, Tokat T Tipi Cezaevi’nde tutulan 70 yaşındaki ağır hasta mahpus Ömer Yaman’ın sekiz aydır hastaneye sevk edilmediği ortaya çıktı. Katarakt tedavisinin yapılmaması nedeniyle sol gözünde kalıcı görme kaybı yaşayan Yaman’ın durumu, cezaevlerinde sağlık hizmetlerine erişimin nasıl keyfi uygulamalara bağlı hâle geldiğini bir kez daha gösterdi.
“Ağız içi arama” dayatması tedaviyi engelliyor
Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) tarafından 7 Temmuz 2025’te yayımlanan rapora göre, Tokat Cezaevi’nde ağız içi arama uygulamasını reddeden en az 8 hasta mahpus, bu gerekçeyle yaklaşık sekiz aydır tedaviye erişemiyor. İnsan onurunu zedeleyen bu uygulamayı kabul etmeyen mahpusların disiplin cezasına çarptırıldığı belirtildi.
Söz konusu mahpuslardan biri olan Hasan Demirtaş’ın behçet hastalığı nedeniyle göğüs ve böbreklerinde kalıcı hasar oluştuğu ifade edildi. Tedavi sürecindeki bu gecikmenin ölüm riskini artırdığı vurgulandı.
Bartin: “Bu bir bireysel ihmal değil, kurumsallaşmış bir hak ihlali zinciri”
Öznur Bartin, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, cezaevlerindeki uygulamaların yalnızca bireysel ihmal düzeyinde kalmadığını, sistematik ve kurumsallaşmış bir hak ihlali zincirine işaret ettiğini söyledi. Bartin, “Mahpusların yaşam hakkı hiçe sayılıyor. Hasta mahpuslar onur kırıcı uygulamalarla tedavi hakkından mahrum bırakılıyor. Bu durum hem iç hukuka hem de Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere açıkça aykırıdır” dedi.
Komisyona çağrı: Cezaevi ziyaret edilsin, Ömer Yaman dinlensin
Milletvekili Bartin, İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na ilettiği dilekçede, Komisyon bünyesindeki Hükümlü ve Tutuklu Hakları Alt Komisyonu’nun Tokat Cezaevi’ni derhâl ziyaret ederek yaşanan hak ihlallerini yerinde incelemesini talep etti. Bartin, özellikle Ömer Yaman’ın ifadesinin bizzat alınması gerektiğini belirtti.
İstatistikler çarpıcı: 1.412 hasta mahpus, 335’i ağır durumda
İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) 28 Nisan 2025 tarihli raporuna göre, Türkiye cezaevlerinde en az 1.412 hasta mahpus bulunuyor. Bunlardan 335’i ağır hasta, 230’u ise tek başına yaşamını sürdüremeyecek durumda. Ayrıca 517 hasta mahpusun sağlık durumu, kayıt ve değerlendirme eksiklikleri nedeniyle henüz tespit edilemedi.
Bartin’in Adalet Bakanlığı’na yönelttiği bazı sorular ise şu şekilde:
-
Ömer Yaman’ın sekiz aydır hastaneye sevk edilmemesiyle ilgili herhangi bir idari veya disiplin soruşturması başlatıldı mı?
-
Ağız içi aramayı reddettiği için tedaviden mahrum bırakılan mahpus sayısı kaçtır?
-
Behçet hastası Hasan Demirtaş’ın sağlık durumu nedir ve gerekli tedavi neden sağlanmamıştır?
-
2023-2025 yılları arasında İdare ve Gözlem Kurulu (İGK) kararıyla tahliyesi ertelenen mahpus sayısı kaçtır?
-
Cezaevinde yılda yalnızca bir kez sosyal etkinliğe izin verilmesi, avukat görüş odalarına kamera yerleştirilmesi gibi uygulamalara dair Bakanlığa yapılan şikâyetler var mıdır?
Hasta mahpusların sağlık hakkının korunması için ne gibi reformlar planlanıyor?
Soru önergesinde ayrıca Adalet Bakanlığı’na, Adli Tıp Kurumu dışındaki bağımsız sağlık kuruluşlarının yetkilendirilip yetkilendirilmeyeceği, ağız içi arama uygulamasının kaldırılması ve cezaevlerinde şeffaflık sağlanması adına atılacak reform adımları da soruldu.
